Sakrament bierzmowania to ważny etap w życiu religijnym każdego katolika, będący dopełnieniem sakramentu chrztu. Wybór odpowiedniego świadka stanowi istotny element przygotowań do tej uroczystości. Wielu rodziców zastanawia się, czy mogą sami pełnić rolę świadka dla swoich dzieci przystępujących do tego sakramentu.
Rola i zadania świadka bierzmowania
Świadek bierzmowania pełni znacznie ważniejszą funkcję niż tylko towarzyszenie podczas uroczystości. Jego głównym zadaniem jest troska o to, by bierzmowany postępował jako prawdziwy świadek Chrystusa i wiernie wypełniał obowiązki związane z przyjętym sakramentem. Ta rola zaczyna się już na etapie przygotowań i trwa długo po przyjęciu sakramentu. Świadek powinien wspierać bierzmowanego w rozwoju wiary, służyć dobrym przykładem i pomocą w wypełnianiu obowiązków chrześcijanina.
Warto zauważyć, że w łacińskiej wersji Kodeksu Prawa Kanonicznego zarówno chrzestni, jak i świadkowie bierzmowania określeni zostali tym samym słowem „patrini”. Nie jest to przypadek – świadek bierzmowania, podobnie jak rodzic chrzestny, jest reprezentantem wspólnoty Kościoła i poręczycielem przyjmowanego sakramentu. Jego misja uzupełnia zadania rodziców i ma być dla bierzmowanego wzorem życia zgodnego z wyznawaną wiarą.
Wymagania stawiane świadkom bierzmowania
Kodeks Prawa Kanonicznego określa jasne wymagania dla osób mogących pełnić funkcję świadka bierzmowania. Osoba taka powinna:
-
być wyznaczona przez przyjmującego bierzmowanie, jego rodziców lub opiekunów
-
ukończyć 16 lat (chyba że biskup diecezjalny określił inny wiek)
-
być katolikiem, który przyjął już sakramenty bierzmowania i Eucharystii
-
prowadzić życie zgodne z wiarą
-
być wolnym od jakichkolwiek kar kanonicznych
Wszystkie wymienione warunki muszą zostać spełnione łącznie. Dodatkowo, Kościół zaleca, aby dla podkreślenia związku między sakramentami chrztu i bierzmowania, świadkiem bierzmowania był jeden z rodziców chrzestnych. Zgodnie z tradycją, często zachowuje się zasadę, że świadek jest tej samej płci co bierzmowany, choć nie jest to wymóg bezwzględny.
Czy rodzic może pełnić rolę świadka bierzmowania?
Kodeks Prawa Kanonicznego w kanonie 893 wyraźnie stwierdza, że rodzice nie mogą być świadkami bierzmowania swoich dzieci. Jest to analogiczna zasada do tej, która obowiązuje przy chrzcie – rodzice naturalni nie mogą być rodzicami chrzestnymi własnego dziecka. Wynika to z teologicznego rozumienia roli świadka jako osoby, która uzupełnia zadania rodziców w sferze rozwoju wiary.
Należy jednak zaznaczyć, że przepisy kościelne rozróżniają rolę świadka bierzmowania od roli osoby przedstawiającej dziecko do bierzmowania. Rodzice mogą przedstawić swoje dzieci szafarzowi podczas liturgii sakramentu, choć formalnie nie pełnią wtedy funkcji świadka. Taka możliwość została dopuszczona w wprowadzeniu do „Obrzędów bierzmowania”, jednak nie we wszystkich diecezjach ordynariusze miejsca wprowadzili taką praktykę.
Wyjątkowe sytuacje
W jednostkowych, nadzwyczajnych przypadkach przepisy kościelne nie zabraniają, aby przy braku odpowiedniego świadka funkcję tę objął któryś z rodziców kandydata do bierzmowania. Są to jednak sytuacje wyjątkowe, wymagające indywidualnej oceny przez proboszcza lub biskupa. Warto pamiętać, że w skrajnych okolicznościach, np. w szpitalu gdy zagraża komuś śmierć, sakrament bierzmowania może być udzielony nawet bez obecności świadka.
Kto powinien zostać świadkiem bierzmowania?
Skoro rodzice zasadniczo nie mogą pełnić funkcji świadka, kogo należy wybrać? Kościół wyraźnie zachęca, aby świadkiem bierzmowania był ktoś z chrzestnych bierzmowanego. Jest to najlepsze rozwiązanie, które podkreśla jedność sakramentów wtajemniczenia chrześcijańskiego. Zgodnie z zaleceniami duszpasterskimi, dla chłopców świadkami najlepiej, aby byli ojcowie chrzestni, a dla dziewcząt – matki chrzestne.
Jeśli z różnych powodów rodzice chrzestni nie mogą pełnić funkcji świadka bierzmowania, można wybrać inną osobę, która:
-
przyjęła wszystkie sakramenty wtajemniczenia chrześcijańskiego
-
prowadzi regularne życie sakramentalne
-
daje dobry przykład życia chrześcijańskiego
-
ma pozytywny wpływ na kandydata do bierzmowania
Świadek bierzmowania ma się troszczyć, ażeby bierzmowany postępował jako prawdziwy świadek Chrystusa i wiernie wypełniał obowiązki związane z tym sakramentem.
Praktyczne aspekty wyboru świadka bierzmowania
Proces wyboru i zatwierdzenia świadka bierzmowania ma również wymiar formalny. Jeśli wybrany świadek nie jest znany proboszczowi parafii, w której odbędzie się bierzmowanie, powinien przedstawić stosowne zaświadczenie ze swojej parafii. Dokument ten potwierdza, że dana osoba spełnia wszystkie wymagania kanoniczne do pełnienia tej funkcji.
Świadek powinien aktywnie uczestniczyć w przygotowaniach do bierzmowania, wspierając kandydata. W dniu uroczystości powinien przystąpić do sakramentu spowiedzi i Komunii Świętej, aby przeżywać ten moment w stanie łaski uświęcającej. Podczas samego obrzędu świadek kładzie prawą rękę na prawym ramieniu bierzmowanego, wyrażając w ten sposób swoją opiekę duchową i wsparcie.
Rola rodziców w przygotowaniu do bierzmowania
Chociaż rodzice nie mogą być świadkami bierzmowania, ich rola w przygotowaniu dziecka do tego sakramentu jest nieoceniona. Przygotowanie dalsze do bierzmowania dokonuje się przede wszystkim w rodzinie, gdzie kształtują się pierwsze postawy wiary. Rodzice towarzyszą dziecku w jego drodze do dojrzałości chrześcijańskiej, uczą modlitwy i wprowadzają w życie wspólnoty Kościoła.
Rodzice powinni aktywnie wspierać dziecko podczas całego procesu przygotowania do bierzmowania. Mogą pomóc w wyborze odpowiedniego świadka, zachęcać do regularnego uczestnictwa w spotkaniach formacyjnych i katechezach oraz dawać przykład życia chrześcijańskiego. Ich zaangażowanie i postawa wiary mają fundamentalne znaczenie dla właściwego przeżycia tego sakramentu przez młodego człowieka.
Znaczenie wyboru właściwego świadka
Wybór odpowiedniego świadka bierzmowania to ważna decyzja, która może mieć długotrwały wpływ na życie religijne bierzmowanego. Warto poświęcić jej należytą uwagę i wybrać osobę, która rzeczywiście będzie wsparciem duchowym. Świadek powinien być autentycznym przykładem życia chrześcijańskiego i kimś, z kim bierzmowany ma dobry kontakt. Relacja ta powinna opierać się na wzajemnym szacunku i zaufaniu.
Dobrze, gdy świadek traktuje swoją rolę poważnie i jest świadomy odpowiedzialności, jaka się z nią wiąże. Nie chodzi bowiem tylko o jednorazowy udział w uroczystości, ale o długotrwałe towarzyszenie w drodze wiary. Świadek powinien być gotowy do wspierania bierzmowanego radą, pomocą i modlitwą również po przyjęciu sakramentu.
FAQ – pytania i odpowiedzi
Czy rodzic może być świadkiem bierzmowania swojego dziecka?
Zasadniczo nie. Kodeks Prawa Kanonicznego jasno stwierdza, że rodzice nie mogą pełnić funkcji świadka bierzmowania swoich dzieci. Tylko w wyjątkowych sytuacjach, przy braku odpowiedniego kandydata, przepisy dopuszczają taką możliwość.
Kto jest najlepszym kandydatem na świadka bierzmowania?
Najlepszym kandydatem jest jeden z rodziców chrzestnych. Taki wybór podkreśla związek między sakramentami chrztu i bierzmowania. Jeśli to niemożliwe, świadkiem powinna być osoba wierząca, praktykująca i dająca dobry przykład życia chrześcijańskiego.
Czy świadek bierzmowania musi być tej samej płci co bierzmowany?
Nie jest to bezwzględny wymóg, choć w wielu parafiach zachowuje się zwyczaj, że świadkiem bierzmowania dla chłopca jest mężczyzna, a dla dziewczyny kobieta. Aktualne przepisy kościelne dopuszczają jednak możliwość wyboru świadka odmiennej płci.
